Eriyen Saatler

Eriyen zamanlar Değil Eriyen Saatler

Bizim zamanlarımız eridi onun ise saatleri tablosunda. Ama onun tablosu Belleğin Azmi ismi ile anıldı. Tablo ünlü İspanyol sanatçı Salvador Dali tarafından 1931 yılında yapıldı. Yağlı boya türünde yapılmış bu eser, 1932 yılında 250 Amerikan doları karşılığında satıldı. 1934 yılında ise New York'taki National Museum of Modern Art (Çağdaş Sanat Müzesi)' ta yerini aldı.

   Sürrealizmin en bilinen örneklerinden olan tablo Dali'nin o yıllardaki sertlik ve yumuşaklık anlayışına ışık tuttu. Belleğin Azmi tablosunda, bazı düşünürlere göre Freud'un Rüyaların Yorumu kitabınındaki bilinçaltı görüşlerinden etkilendi. Kimisi Einstein'ın Genel Görelilik/ İzafiyet Teorisinden de etkilendiğini düşündü. Bana kalırsa onu etkileyen bir peynirden ve zamandan başka bir şey değildi.

    Dali bir gün manzara resmi çizdi. Catalonia'nın Cape Creus sahilini ve Port Lligat limanını anlattı manzarada.  Ancak bu resmi tamamlamak için bir şeyler düşündü. Bir sabah uyandığında başucunda duran comembert peynirinin erimesi ona ilham verdi ve manzara resmini eriyen üç tane saatle tamamladı.

   Tabloda ilk eriyen saati, tam ortada bir yaratık şeklinde çizdiği insan figürünün ve çoğunlukla kendisini tasvirlediği şeklin üstüne yerleştirdi. Bu imge ile geçmişteki pişmanlıklar, zamanın acımasızca harcanması ve vicdan azaplarını anlatmaya çalıştı.

   İkinci eriyen saati ise ufuğu işaret eden kuru bir dal üzerine yerleştirdi. Bu kuru dal ufku işaret etmesi ile tam bir umut timsaliydi. Dali, gelecek vaat eden zamanları anlatmaya çalıştı.

    Üçüncü eriyen saati ise masanın üzerine koydu. Bu saatin akrebini ve yelkovanını da çizdi. Üzerine bir sinek kondurdu. Sinek Dali'nin eserlerinde ölümü imgeledi. Akrep ve yelkovanın da olması ile bu saat şimdiki zamanın değerini vurguladı. Ölümüm de şimdiki zamanın üstüne konmuş bir sinek oluşu bize ne kadar yakın olduğunu anlatmaya çalıştı. Tablodaki diğer saati erimiyor ve üzeri karınca dolu olarak çizdi. Bununla da ancak çalışkanlığın ve başarının zamanı eritmeyeceğini anlattı.

   Dali'nin bu tablosuna yapılan genel yorum ''Zaman insanların insanlarının sandığından dirençsizdir'' oldu. Ancak imgeleri de incelediğimizde eriyen bir peynir nasıl var olmaya direnirse zaman da erirken yaşanmışlıklara direnir. İnsanoğlunun geçmiş pişmanlıklarına, ölüm kaygısına, şimdiyi umursamayışımıza, geleceğe bakamayışına direnen bir zaman tasvirlenir. Sanat bir peynirin eriyişi ile gelir kimi zaman. Zamanlarımız erimeden peynirlerimizin  erimesi dileğiyle. Sanatla kalın.